Evde Bakım Aylığı
Evde bakım maaşı bağlanması için hangi şartlar gereklidir?
Bakım maaşı bağlanması için gerekli 3 şart şunlardır:
1. Engelli kişinin sağlık raporunda “ağır engelli’’ kısmının işaretli olması gerekir.
2. Eve giren her türlü gelirin toplanıp kişi sayısına bölünmesinde, kişi başı gelirin asgari ücretin üçte ikisinin altında gelir olmalıdır. Bu miktar 2019 yılı için 1219.35 liradır. Bu miktarın eşiti ya da üzerinde rakam çıktığında evde bakım maaşı bağlanmaz.
3. Sosyal hizmetler yetkililerinin yaptığı sosyal incelemede, engelli kişinin bakıma ihtiyacının olduğu tespit edilmiş olmalıdır.
Evde bakım maaşı için müracaat nereye ve nasıl yapılır?
Evde bakım maaşı başvurusu, illerde Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğüne, ilçelerde Sosyal Hizmet Merkezlerine yapılır. Engelli bireyin yakını bu başvuruyu yapar.
Müracaat için gerekli belgeler nelerdir?
Başvuru dilekçesi,
Engelli kişinin engelli raporu,
Engelli kişinin ve bakım verecek kişinin kimlik fotokopisi ve aslı, adrese dayalı sistemde hanede kimlerin yaşadığının beyanı (ikametgâh adres belgesi).
Hanede yaşayanların gelir durumunu gösterir maaş bordrosu, varsa kira gelir beyanı, mal durumunu gösterir belgeler,
Engelli kişiye ait iki adet resim,
Engelli kişi okuyorsa öğrenim belgesi,
Engelli birey için vasi kararı varsa vasi belgesi, anne ve baba boşanmış ise mahkeme kararı gerekmektedir. Burada boşanma gerçekleşmemiş, ebeveynlerden biri evden ayrı yaşıyor olsa da ayrı yaşayan ebeveynin de geliri beyan edilecektir.
Geliri aştığı için ya da başka bir sebeple maaşı kesilmiş olanlar ne yapmalıdır?
Maaşın neden kesildiğine dair gerekçe, mutlaka yazılı olarak alınmalıdır. Eğer kesilme sebebinin haksız bir durum olduğu düşünülüyorsa, sonuca itiraz edebilir, itiraz olumsuz sonuçlanırsa istenirse bu konuda dava açılabilir. Dava sürecindeki tüm mahkeme masraflarının dava açana ait olacağı, dava kaybedildiğinde de karşı tarafın avukatlık ücreti dâhil tüm masrafların davacıya ait olacağı unutulmamalıdır.
Maaşın kesilme sebebi gerçeğe uygun olmayan belge ve sağlık kurulu raporu kullanımı değil ise 27 Ocak 2017 tarihinden önce ödenmiş maaşlar faiziyle birlikte af olunmuştur (27 Ocak 2017, 6770 sayılı Kanun, 6. Madde). Bu tarihten itibaren ödenmiş maaşlar faiziyle birlikte geri alınacaktır. Ödemenin taksitle yapılabilmesi için Sosyal Politikalar İl/Sosyal Hizmetler Müdürlüğü ile görüşülmelidir.
Hane geliri ölçümüne kimler dâhil edilir?
Üveyler de dâhil olmak üzere engelli kişinin kendisi ve kendisi ile birlikte aynı evde yaşayan eşi, çocukları ile ana ve babası,
Çocuklarının eşleri, evli olmayan torunları, ana ve babasının ana ve babası,
Evli olmayan kardeşleri, eşinin ana ve babası, eşinin evli olmayan kardeşleri,
Başka bir adreste bulunsa dahi evli olmayan ve eğitimini devam ettiren çocukları ile aynı durumdaki kardeşleri ve eşinin kardeşleri,
Aynı evde yaşamakta iken er veya erbaş olarak askere gitmiş olan babası, çocuğu ve kardeşi,
Ayrı adreslerde ikamet etse dahi engelli üzerinde velayeti devam eden anne ve babası,
Kanunen bakmakla yükümlü kimsesi bulunamayan engelli ile aynı evde yaşayan ve bakım hizmeti vermeyi yazılı olarak taahhüt eden akraba, vasi ve bunlarla birlikte aynı evde yaşayan kişileri ifade eder.
Bakmakla yükümlü olunan bireyler tanımında yukarıda belirtilen tüm bireylerin gelirleri, toplam gelire dâhil edilir.
Torun çocukları hanedeki kişi sayısına dâhil edilmez.
Kimler bakıcı olabilir?
Yönetmelikte yer alan hükme göre; üveyler dâhil olmak üzere bakıma ihtiyacı olan engellinin; eşi, çocukları ile çocuklarının eşleri, ana ve babası ile bunların ana ve babası, torunları ile torunlarının eşleri, kardeşleri ile kardeşlerinin eşleri, kardeşlerinin çocukları ile kardeş çocuklarının eşleri, eşinin ana ve babası, eşinin kardeşleri, eşinin kardeşlerinin eşleri ile çocukları, amcaları ve amcalarının eşleri, amca çocukları ile bunların eşleri, halaları ile halalarının eşleri, hala çocukları ile bunların eşleri, dayıları ve dayılarının eşleri, dayı çocukları ile bunların eşleri, teyzeleri ve teyzelerinin eşleri, teyze çocukları ile bunların eşlerinden her birine bakım maaşı bağlanabilir.
Evde bakım maaşı için başvuru yapıldıktan sonraki işlemler nelerdir?
Belgeler tamamlanınca, bakım hizmetleri değerlendirme heyeti hane ziyareti yapacaktır. Engelli bireyin bakıma ihtiyaçlığı hakkında rapor hazırlanır.
Bakım raporunun hazırlanması sürecinde, engelliye ait veya bakmakla yükümlü olunan birey sayısına göre engelliye düşen gelir ile engellinin ve ailesinin fiziksel, zihinsel, duygusal, psiko-sosyal ve demografik özellikleri ve özgeçmişleri, engeli ve engelliyi kabullenme durumu tespit edilerek engellinin hakları, yararlanabileceği özel eğitim, mesleki rehabilitasyon, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon, sosyal yardımlar, koruyucu aile, evlat edindirme gibi hizmetler hakkında değerlendirme yapılır, varsa kanaat ve teklif belirtilir. Ayrıca gözlemlenen yaşam standardı ile beyan edilen gelir arasında farklılık görülmesi hâlinde, gelire ilişkin ilave bilgi ve belge istenir ve resmi veya özel kişi, kurum ve kuruluşların bilgilerinden yararlanılır.
Evde bakım maaşı için engelli birey ile bakıcısı aynı evde oturmalı mıdır?
Bakıma ihtiyacı olan engelli ile akrabanın aynı adreste ikamet etmesi esastır. Ancak, bakıma ihtiyacı olan engelliye bakacak başka kişinin bulunamaması durumunda bakım hizmetleri değerlendirme heyetinin de bakım hizmetinin verilmesinde sorun veya yetersizlik olmayacağına kanaat getirmesi şartıyla, bakım hizmeti her gün rahatlıkla gelinip gidilebilecek yakınlıktaki farklı adresteki akraba tarafından da verilebilir. Bu durumda, bakıma ihtiyacı olan engellinin yirmi dört saat içindeki tüm bakım ihtiyacının giderilmesi ve fiilen en az sekiz saat bakıma ihtiyacı olan engelli ile birlikte olunması ve bakım raporunda sekiz saatten az olmamak üzere kaç saat birlikte olunacağının belirtilmesi gereklidir.
Emeklilik hakkı elde etmek için çalışmak isteyen ancak engelli çocuğuna bakmak zorunda olan bir anne ne yapabilir?
Bakım veren kişin çalışması halinde Günlük 8 saat bir işte çalışıp geri kalan zamanlarda engelli yakını ile ilgilenen kişilere bakım maaşı bağlanması hususunda fiili bakımın gerçekleşip gerçekleşmediğine dair Bakım Hizmetleri Değerlendirme Heyetinin kararı önemlidir. Bakıcının işte olduğu zamanlarda engelli kişiye kimin bakacağı konusunda sosyal hizmet yetkilileri ile görüşülmelidir.
Önemli hususlar:
1. Engelli raporunun süresi bitmeden, mümkünse yeni rapor teslim edilmeli. Zamanında teslim edilemeyen durumlarda, yetkililer haberdar edilmelidir. Aksi halde maaş kesilir.
2. Engelli sağlık raporu yenilendiğinde, raporda 1ağır engellilik” ibaresi kalkarsa, maaş kesilir.
3. Hane geliri arttığında, hanede yaşayanların sayısı arttığında ve azaldığında, hanede bir kişi işe başladığında; yetkililere 1 ay içinde bildirim yapılmalıdır. Aksi halde gelir artışı tespit edilirse, maaş kesilir.
4. Maaş kesildikten sonra yeniden bağlanma şartları oluşursa, ilk müracaat gibi başvuru yapılır. Bakım maaşını yeniden hak etmiş olmak, daha önce geri ödemesi olanların ödemesini durdurmaz.
5. Acil başvurulara öncelik tanınır.
6. Engelli kişinin vefatı halinde 15 gün içinde bildirim yapılmalıdır.
7. Adres değişikliğinde, değişim yapıldığında bildirim yapılmalıdır. Bildirim yapıldığına dair alınan belge, taşınılan yer farklı bir il/semt ise, gidilen yerdeki il müdürlüğüne bildirim yapılır. Aksi halde maaş kesilir.
8. Maaş kesildiğinde, maaşın neden kesildiğini öğrenmek ve duruma itiraz etmek için mutlaka yazılı başvuru yapıp, dilekçenin bir örneği, teslim tarihi ve sayısı alınmalıdır.
9. Aylık ödenen miktar memur maaş katsayısının 1000 ile çarpımı ile belirlenir. 2019 yılı ilk ayı için bu miktar 1306 lira olmuştur.
10. Evde bakıma muhtaç olan birden fazla kişi varsa; bir bakıma muhtaç engelliden sonraki her bir bakıma muhtaç engelli kişi 2 kişi sayılır. Burada dikkat edilmesi gereken konu engelli kişilerin sağlık raporunda ağır engelli ifadesinin olmasıdır. Eğer bir engelli ağır engelli, diğeri hafif engelli ise ya da her ikisi de hafif engelli ise bu hüküm o hane için uygulanmaz. Ağır engelli her bir birey için maaş bağlanır.
11. Eşlerden ayrı yaşayanlar, boşanma gerçekleşene dek hane üyesi sayılır ve gelirleri hane gelirine dâhil edilir.
12. Maaşlar Ziraat Bankasına yatmaktadır. Başka bir bankada hesap açtırmak isteyenler yetkililere bunu bildirmelidir.
13. Çocuğun özel eğitime devam etmesi, bakım maaşına engel bir durum değildir.
14. Engelli kişinin hastaneye yatması durumunda, bu durum yetkililere bildirilmelidir.
15. Yetkililerin ev ziyaretlerinde engelli bireyin bakıcısı olmadan kaldığı tespit edilirse maaş kesilebilir.
16. Bakıcı değişimi gerekiyorsa, değişim yapmadan önce bildirimi zorunludur.
17. Tatile ya da yaz döneminde birkaç aylığına başka bir yere gidilecekse, gitmeden önce mutlaka bildirim yapılmalıdır.
18. Bakım maaşı için yaş sınırı yoktur.
19. Bakıcının da ağır engelli olması halinde, engelli yakınına bakıcı olamaz. Engel oranı .570 üzerinde olanların, bakıcı olmaları konusunda sosyal hizmet müdürlüğünden bilgi alması gerekir.
20. Engelli maaşı alanlara, bakım maaşı da bağlanabilir. Önemli olan; bakım maaşının hane gelirine eklenmesi halinde, engelli maaşı için gereken kişi başı gelirin asgari ücretin üçte birinden az olmasıdır.
21. Engelli maaşı alanların aylıkları, yaşlılık maaşları; evde bakım maaşı gelir ölçümünde hane gelirine dâhil edilmez.
21. Gelir ölçümünde, hanedeki kredi ödemeleri, haciz ödemeleri hiçbir şekilde hesaba katılmaz.
22. Hanede evli olan kardeşlerin geliri, ilgili Yönetmeliğe göre hesaba katılmaz.
23. Maaşlara ilave olan ek mesai ücretleri, yan ödemeler gelire dâhil edilir.
24. ÖTV istisnalı alınan araçların, alım ve satımı konusunda bildirim yapılır. Bu araçlar, evde bakım maaşının kesilmesine neden olmaz ancak, alınan araç muhtaçlığın değerlendirilmesinde dikkate alınır.
25. Evde bakım maaşı haczedilemez.
26. Evde bakım maaşı gösterilerek, banka kredisi alınamaz.
27. Engelli birey bakım kurumuna gönderilirse, bakım maaşı kesilir.
28. Engelli bireyin bir süreliğine bakım evinde kalması halinde yetkililere bilgi verilir. Bu kişilerin maaşları kesilmez. Engelli ailelerinin sosyal hayata katılımın sağlanması amacıyla evde bakım maaşı alınan engelli bireyin Bakanlığa bağlı gündüzlü hizmet veren aile danışma ve rehabilitasyon merkezlerinin bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden haftada 16 saati geçmemek kaydıyla faydalanmaları ve Geçici ve Misafir Olarak Bakım Hizmeti Genelgesi (2010/12) kapsamında uygun olan bakım ve rehabilitasyon merkezinde bir yıl içinde en fazla 30 gün olmak kaydıyla geçici ve misafir olarak kalması halinde bakım maaşı kesilmez.
29. Anne babası boşanan engelli bireylerin velayeti almayan ebeveyni tarafından bakılması halinde (örneğin velayet babada iken annesi tarafından bakılacak olması halinde ) bakım maaşı bağlanır. Ancak yönetmeliğin ilgili maddeleri gereğince velayeti alan ebeveynin geliri ayrı hanede oturuyor olsa da hane gelirine dâhil edilir.
30. Ev sahibi olmak bakım maaşına engel değildir. Yeni bir ev alınması halinde bildirim yapılmalıdır. Her türlü kira geliri hane gelirine dâhil edilir.
31. Görme engellilerin özür durumuna göre eğitsel, sosyal ve mesleki rehabilitasyonları nedeniyle yatılı kaldıkları durumlar hakkında; Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yayınlanan 20 Şubat 2012 tarihli Genelgede (2012/8) bu durumlarda evde bakım maaşlarının kesilememesi konusunda açıklama yapılmıştır.
32. Ayrı evde yaşamadığı halde eş, çocuk, kardeş (evli olmayanlar) gelire dâhil edilir.
33. TSK’da muvazzaf personel olup OYAK kesintisi olanların kesintileri gelire dâhil edilmez. Ancak TSK da görevli Devlet Memurlarının OYAK üyeliği isteğe bağlı olduğu için hesaplamada, OYAK aidatları gelire dâhil edilmeye başlanmıştır. Bu konuda il müdürlüklerinden bilgi alınız.
34. Evde bakım maaşı alınan engelli bireyin çalışıyor olması bakım maaşının bağlanmasına engel değildir. Önemli olan engelli bireyin alacağı maaş ile hane gelirin artması durumunda kişi başına belirlenen tutarın geçilmemesi, bakıma ihtiyaçlığının varlığı ve ilgili heyetin kararıdır. Bakım veren kişinin, engelli bireye mesai saatleri içinde refakat etmesi şartı aranabilir.
35. Ticari faaliyetlerle uğraşan engelli yakınının gelirinin hesaplanmasında müessesenin toplam gelirinden giderlerin düşülmesinden sonraki tutarın dikkate alınması yönünde mütalaa bulunmaktadır.
36. Evde bakım maaşı alan annelerin sigortalı yapılarak, emekli olmaları hakkındaki çalışma ile ilgili henüz yasal bir düzenleme yoktur.
37. Bakım maaşının, Sosyal Dayanışma ve Yardımlaşma Vakıfları tarafından verilmesi söz konusudur. Gelir ölçümünde değişiklik içeren bir yönetmelik beklenmektedir.